ข้าวเจ้าพันธุ์ กข109 (หอมพัทลุง 72)

บทคัดย่อ

พื้นที่ปลูกข้าวภาคใต้ ฤดูนาปี 2565 ปลูกข้าวเจ้าพันธุ์ไม่ไวต่อช่วงแสง ร้อยละ 47.2 และพันธุ์ปทุมธานี 1 ร้อยละ 13.20 ฤดูนาปรัง 2566 ปลูกข้าวเจ้าไม่ไวต่อช่วงแสง ร้อยละ 91.63 และพันธุ์ปทุมธานี 1 ร้อยละ 8.37 พันธุ์ปทุมธานี 1 มีลักษณะข้าวนุ่มที่มีกลิ่นหอม เป็นที่นิยมบริโภคของคนในพื้นที่ และเป็นที่ต้องการของผู้ประกอบการโรงสี แต่พื้นที่ปลูกน้อย เนื่องจากผลผลิตข้าวยังน้อย อายุเก็บเกี่ยวนาน และปัญหาโรคและแมลงทำลาย เพื่อปรับปรุงพันธุ์ข้าว ให้สามารถปรับตัวได้ดีกับสภาพพื้นที่นาภาคใต้ ให้ผลผลิตมากขึ้นสามารถเป็นทางเลือกให้แก่เกษตรกรและผู้บริโภค ทดแทนพันธุ์ปทุมธานี 1 ศูนย์วิจัยข้าวพัทลุงจึงได้ดำเนินการปรับปรุงพันธุ์โดยการผสมระหว่างข้าวสายพันธุ์ KKN01041-23-2-1-2 เป็นพันธุ์แม่ กับ UBN03005-6-3-26-10-49-10 ปลูกและคัดเลือกลูกผสมชั่วที่ 1 และคัดเลือกพันธุ์ผสมตั้งแต่ชั่วที่ 2 ถึง ชั่วที่ 6 จนได้สายพันธุ์ PTL14006-11-1-2-2 ปลูกศึกษาพันธุ์ ดำเนินการตามขั้นตอนการปรับปรุงพันธุ์ คือ การเปรียบเทียบผลผลิต ทดสอบความต้านทานต่อโรคและแมลง การตอบสนองต่อปุ๋ยไนโตรเจน คุณภาพเมล็ดทางกายภาพและเคมี คุณภาพการสี และคุณภาพการหุงต้มและรับประทาน การยอมรับของเกษตรกรและผู้ประกอบการโรงสีในพื้นที่ ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2557 ถึง 2565 และเนื่องในโอกาสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 10 ทรงเจริญพระชนมพรรษา 72 พรรษาในปี พ.ศ. 2567 คณะกรรมการพิจารณาพันธุ์ กรมการข้าว ได้มีมติให้เป็นพันธุ์รับรอง ณ วันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2567 ให้ชื่อข้าวเจ้าพันธุ์ “กข109” (หอมพัทลุง 72) ลักษณะเป็นข้าวเจ้าไม่ไวต่อช่วงแสง อายุเก็บเกี่ยว 103 วัน เมื่อปลูกโดยวิธีหว่านน้ำ ตม และ 112 วัน โดยวิธีปักดำ ทรงกอตั้งลำต้นสูง 102.0 เซนติเมตร ลำต้นแข็งมาก ใบสีเขียว ใบธงยาว 34.0 เซนติเมตร กว้าง 1.4 เซนติเมตร ใบธงตั้งตรง รวงแน่นปานกลาง รวงยาว 29.2 เซนติเมตร ผลผลิตเฉลี่ย 597 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าปทุมธานี 1 ร้อยละ 27 ศักยภาพการให้ผลผลิต 1,086 กิโลกรัมต่อไร่ ติดเมล็ดร้อยละ 85 จำนวนเมล็ดดีต่อรวง 128 เมล็ด ข้าวเปลือก 1,000 เมล็ด หนัก 28.9 กรัม น้ำหนักข้าวเปลือกต่อถัง 10.20 กิโลกรัม แตกระแง้ปานกลาง นวดง่าย เมล็ดสีฟาง ข้าวเปลือกมีรูปร่างยาวเรียว เมล็ดยาว 10.59 มิลลิเมตร กว้าง 2.59 มิลลิเมตร และหนา 2.11 มิลลิเมตร เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.67 มิลลิเมตร กว้าง 2.14 มิลลิเมตร หนา 1.89 มิลลิเมตร มีรูปร่างเรียว (อัตราส่วนความยาวต่อความกว้าง) ระยะพักตัว 4 -5 สัปดาห์ ข้าวกล้องสีขาว ท้องไข่น้อย (0.14) คุณภาพการสีดีมาก สีได้ข้าวเต็มเมล็ดและต้นข้าว ร้อยละ 51.8 ปริมาณอมิโลส ร้อยละ 15.06 ความคงตัวของแป้งสุกอยู่ในระดับอ่อน อุณหภูมิแป้งสุกตํ่า การยืดตัวของข้าวสุกปกติ (1.56 เท่า) ข้าวสวยมีสีขาว นุ่ม เหนียว และมีกลิ่นหอม (2AP = 2.54-3.81 ppm) เหมาะสำหรับปลูกในพื้นที่นาชลประทานภาคใต้ ข้อควรระวัง คือ อ่อนแอต่อโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล หลีกเลี่ยงการปลูกในพื้นที่ที่มีการระบาดของศัตรูข้าวทั้งสามชนิดดังกล่าวเป็นประจำ