ข้าวเจ้าพันธุ์ กข89 (นุ่มบ้านสร้าง)

บทคัดย่อ

พันธุ์ข้าวขึ้นน้ำมีความจำเป็นและสำคัญในพื้นที่นาข้าวน้ำท่วมขังลึกมากกว่า 100 เซนติเมตร และมีน้ำขังนานมากกว่า 2-3 เดือน ไม่มีข้าวหรือพืชชนิดใดที่จะปลูกและให้ผลผลิตดีเท่าข้าวขึ้นน้ำในพื้นที่ดังกล่าว แต่พันธุ์ข้าวขึ้นน้ำส่วนใหญ่ รวมทั้งพันธุ์รับรองของกรมการข้าว เป็นข้าวอมิโลสสูง ข้าวสุกร่วน ไม่เหมาะที่จะนำมาบริโภคโดยตรง แต่เหมาะสำหรับการแปรรูป จึงได้วิจัยพันธุ์ข้าวขึ้นน้ำ เพื่อให้ได้พันธุ์ข้าวที่มีปริมาณอมิโลสต่ำ ให้ผลผลิตสูงในสภาพนาน้ำลึกมากกว่า 100 เซนติเมตร  คุณภาพเมล็ดและคุณภาพการหุงต้มและรับประทานดี โดยผสมพันธุ์ข้าวระหว่างข้าวสายพันธุ์ PCR92211-5-2-2B กับ PCRC93021-67 ได้ประชากรชั่วที่ 1 PCR02032 ปลูกคัดเลือกแบบหมู่ประชากรชั่วที่ 2-4  และปลูกคัดเลือกแบบสืบตระกูลประชากรชั่วที่ 5-6 ได้สายพันธุ์ PCR02032-4B-24-1 และได้วิจัยปรับปรุงพันธุ์เป็นขั้นตอน คือ การเปรียบเทียบผลผลิตและลักษณะทางการเกษตร ทดสอบความสามารถในการยืดปล้อง ความต้านทานต่อโรคและแมลงศัตรูข้าว การตอบสนองต่อปุ๋ยไนโตรเจน วิเคราะห์คุณภาพเมล็ดทางกายภาพ คุณภาพการสี คุณภาพเมล็ดทางเคมี และคุณภาพการหุงต้มและรับประทาน รวมทั้งการยอมรับของเกษตรกรและผู้ประกอบการรับซื้อข้าว ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยข้าวปราจีนบุรี ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545-2564 คณะกรรมการพิจารณาพันธุ์ กรมการข้าว มีมติให้เป็นพันธุ์รับรองชื่อ “กข89” (นุ่มบ้านสร้าง) เป็นข้าวเจ้าไวต่อช่วงแสง  ออกดอกช่วงวันที่ 18-23 พฤศจิกายน เก็บเกี่ยวปลายเดือนธันวาคม ความสูง 221 เซนติเมตร  สามารถยืดปล้องขึ้นน้ำได้ดี ที่ระดับน้ำ 150 เซนติเมตร ทรงกอตั้ง ต้นแข็งปานกลาง ใบสีเขียว ใบแก่ช้า รวงยาว 27.72 เซนติเมตร รวงแน่นปานกลาง ระแง้ถี่ จำนวนเมล็ดดีต่อรวง 149 เมล็ด ให้ผลผลิตในนาเกษตรกรเฉลี่ย 450 กิโลกรัมต่อไร่ ข้าวเปลือกสีฟาง มีกระสีน้ำตาล เมล็ดยาว 10.54 มิลลิเมตร กว้าง 2.68 มิลลิเมตร หนา 2.12 มิลลิเมตร ข้าวกล้องสีขาว รูปร่างเมล็ดเรียว ยาว 7.58 มิลลิเมตร กว้าง 2.22 มิลลิเมตร หนา 1.86 มิลลิเมตร  ท้องไข่น้อย (0.71) คุณภาพการสีดีมาก ปริมาณอมิโลสต่ำ (15.32 เปอร์เซ็นต์) ความคงตัวของแป้งสุกอ่อน การยืดของข้าวสุกปกติ ข้าวหุงสุกสีขาวนวล ค่อนข้างเหนียว นุ่ม ไม่มีกลิ่นหอม ลักษณะเด่น คือ มีศักยภาพการยืดปล้องขึ้นน้ำได้ดี ในสภาพนาน้ำลึกมากกว่า 100 เซนติเมตร ให้ผลผลิตสูง (450 กิโลกรัมต่อไร่)  เป็นข้าวอมิโลสต่ำ (15.32 เปอร์เซ็นต์) ข้าวหุงสุกนุ่ม แนะนำให้ปลูกในพื้นที่นาน้ำลึกมากกว่า 100 เซนติเมตร น้ำท่วมข้าวนานกว่า 1 เดือนขึ้นไป โดยเฉพาะพื้นที่นาข้าวขึ้นน้ำ จังหวัดปราจีนบุรี และนครนายก หรือสภาพพื้นที่ที่มีนิเวศเกษตรใกล้เคียงกัน ข้อควรระวัง คือ อ่อนแอต่อโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง โรคใบขีดโปร่งแสง และอ่อนแอมากต่อเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล