เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล : ศัตรูข้าวตัวฉกาจของการปลูกข้าว นาชลประทานและมิติใหม่ของการจัดการ

บทคัดย่อ

เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล (Nilaparvata lugens (Stail) เป็นแมลงศัตรูข้าวที่เป็นปัญหาสําคัญของการปลูกข้าวนาชลประทานภาคกลางและภาคเหนือตอนล่าง โดยเกิดระบาดทําความเสียหายแก่ผลผลิตข้าว จนเกษตรกรได้เรียกร้องให้รัฐบาลเข้าช่วยเหลือ สาเหตุการระบาดเกิดจากภาวะราคาข้าวสูง เป็นสิ่งจูงใจให้เกษตรกรลงทุนใช้ปัจจัยการผลิตทุกด้านเพื่อให้ได้ผลผลิตสูง โดยเฉพาะการใช้สารฆ่าแมลงผิด ซึ่งส่งผลกระทบต่อสภาพนิเวศในนาข้าว สมดุลธรรมชาติเกิดความเสียหายรุนแรง สภาวการณ์เช่นนี้เกิดจากเกษตรกรขาดความรู้วิชาการที่ถูกต้อง ซึ่งการจัดการแมลงศัตรูข้าวโดยวิธีผสมผสาน หากเกษตรกรเข้าใจและนําไปปฏิบัติอย่างถูกต้องและต่อเนื่อง ก็สามารถลดความสูญเสียจากการทําลายของแมลงศัตรูข้าวได้ แต่เกษตรกรไม่นิยมปฏิบัติ เนื่องจากเห็นว่ายุ่งยาก แนวทางการจัดการระบบนิเวศในนาข้าว (ecological engineering) เป็นทางเลือกใหม่ที่คาดว่าสามารถลดช่องว่างระหว่างงานวิจัยกับการปฏิบัติของเกษตรกร หลักการคือ ในพื้นที่นาชลประทานที่มีการปลูกข้าวเพียงพืชเดียว ปรับสภาพให้มีการปลูกพืชอื่นบนคันนาโดยเฉพาะพืชที่มีดอกสีเหลืองหรือสีขาวร่วมด้วยอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นแหล่งหลบอาศัย แหล่งอาหารของศัตรูธรรมชาติ เป็นการสร้างความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตที่มีประโยชน์ในนาข้าว ทําให้สภาพนิเวศนาข้าวมีความสมดุล และสามารถลดปัญหาการระบาดทําลายของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลในพื้นที่นาชลประทาน โดยเฉพาะที่ราบลุ่ม ภาคกลางและภาคเหนือตอนล่าง