สิทธิเกษตรกรเกี่ยวกับพันธุกรรมพืช

บทคัดย่อ

สิทธิเกษตรกรเกี่ยวกับพันธุกรรมพืช เกิดจากความต้องการความเท่าเทียมกันระหว่างผู้ใช้และผู้ให้ทรัพยากรพันธุกรรมพืช องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติให้การยอมรับสิทธิเกษตรกร ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2532 โดยให้ความหมายของสิทธิเกษตรกรว่า "สิทธิอันเกิดจากการมีส่วนร่วมของเกษตรกรจากอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ในการ อนุรักษ์ ปรับปรุงพันธุ์ และการทําให้เกิดการดํารงไว้ซึ่งทรัพยากรพันธุกรรมพืช" สิทธิดังกล่าวครอบคลุมถึงชุมชนเกษตรกรทุกภูมิภาคทั่วโลก โดยเกษตรกรและชุมชนเกษตรกรจากประเทศนั้นๆ จะได้ร่วมรับผลประโยชน์ที่เกิดขึ้น ทั้งในปัจจุบันและอนาคต จากการใช้ประโยชน์พันธุกรรมพืช สิทธิเกษตรกรได้ถูกกําหนดไว้ในมาตรา 9 ของสนธิสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยทรัพยากรพันธุกรรมพืชเพื่ออาหารและการเกษตร (ITPGRFA) ประเทศอินเดียและเปรูได้ กําหนดสิทธิเกษตรกรเกี่ยวกับพันธุกรรมพืชค่อนข้างชัดเจน โดยเฉพาะการจดทะเบียนพันธุ์พืชใหม่ และการขอขึ้นทะเบียนพันธุ์พืช แต่ประเทศไทยไม่มีข้อความใดที่กล่าวถึงสิทธิเกษตรกรโดยตรงและชัดเจน ถึงแม้จะมีพระราชบัญญัติคุ้มครองพันธุ์พืช พ.ศ. 2542 หรือพระราชบัญญัติพันธุ์พืช พ.ศ. 2518 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติพันธุ์พืช (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535 และฉบับที่ 3 พ.ศ. 2550 ก็ไม่มีข้อกําหนดเกี่ยวกับสิทธิเกษตรกรที่ชัดเจน